BÈGELÊÛF / BÈGELÊÛVEG

Agge gelêûf hèt dan zèède zaoleg. “Want” zi Jezus: “Zaoleg zèn hullie die nie zien mar tòch gelêûve.” Èn agge bègelêûveg zèèt? Wè zèède dan? Èkstra zaoleg òf meschient wèl hèlleg omdègge der wè bè gelêûft?

Nèè, dè isset nie. Bègelêûf wòrt ok wèl volksgelêûf genoemd. Mistentèèd is bègelêûf èègelek dègge angsteg zèèt vur bepòlde dinger. Bevobbeld vrèddag den dèrtiende. Der zèn meense die mèène dègge dan beeter tèùs kunt blèève omdètter diejen dag alderhaande ongelukke kunne gebeure. Op ene vrèddag wier Jezus ònt krèùs genaogeld èn as diejen dag dan ok nòg op den dèrtiende van de mònd is, dan hèdde èkstra kaans op ongelukke omdè de kombienaasie van vrèddag èn dèrtien alles allêeneg mar èèreger mòkt.

Assek nòr menèège kèèk moetek zègge dèkker niks meej hèb. Op ene vrèddag lôop ik nèt zo gemak onder ene ladder deur as op ene zaoterdag. Èn ast toevalleg den dèrtiende is dörf ikker nòg onder te blèève staon ôok.

Et kan ok zèèn dègge gelêûft dè en bepòld getal oe geluk zal brènge. Zeuve wòrt mistal gezien as geluksgetal. Wilde in ene looterij wè winne dan moete en lòt kôope meej as lèste sèèfer en zeuve wòrter wèlles gezeej. Daor hèk ok niks meej want dan hak allang mieljenèèr in de Staatsloterij moete zèèn.

Jè bègelêûf isser in hil veul gedòntes. Innet Schrèèfatteljee gelêûve ze bevobbeld dègge dur verhòltjes te schrèèven et Tilburgs onder de knie krèègt. Gelêûfde dè? Mèn ist nòg aatij nie himmòl gelukt.

Piet Looijaard                                                                                                                                        

Ötverkôop

Dès veul kôopen èn wèèneg betaole. Vruuger waar, jè zèlfs môog, dè mar êene òf hôogèùt tweej keer per jaor. Der waar ene speesjaole wèt veur. Den Ötverkôopwèt. Die waarder om oneerleke konkerènsie teege te gaon. Wèn verschil meej teegesworreg. Naa ist èlken dag ötverkôop. Tweej haole, êen betaole. Tweej èn êen graates. Zèède toevalleg diejen dag jaoreg dan krèèder tweej vur nòp. Ge kunnet zo zòt nie verzinne. Winkelbedrèève hèbben èlleken dag en aandere sloogen om de konkerènsie den baos te zèèn.

Ik weet nòg goed dè onze paa èèreges op den hèlft van de sisteger jaore de voebalpoel gewònne ha. Hij ha dèrtien kröskes op de goeje plèk gezèt. Kassa dènkte dan. Mar dè waar nie, teminste nie wè ge dènkt. Want der waarener veul dieter dèrtien goed han. De poet wier dus gedêeld. Et leeverde vur diejen tèèd tòch nòg et hôoge bedrag van vèèfhonderd gulden op. Die krêegde dan ôok dènkte? Jè de waarde wèl, allêeneg nie in munte mar in tegoedbonne. Bonne die ge kost besteeje bè grôotwinkelbedrèève. Bevobbeld C&A, V&D èn de Hema.

Den Ooverheid wilde in dieje tèèd en bietje opvoedend beezeg zèèn. Meense nie de meugelekhèd geeve de sènte te verbrasse mar et òn zinnege dinger te besteeje. Nou dè wier bè ons gedaon. Aacht kènder liepe toen aachter ons maa aon. Dur den Heuvelstraot. Mar nie gelèèk war. Irst den ötverkôop aafwòchte. Want dan waare die tegoedbonne gin vèèfhonderd mar rèùm zishonderd gulde wèrt. Èn ik zie ons nòg gaon. Ene lange sliert dur C&A. De vur mèn aawere bruur te klèèn gewòrre broek die ik òn ha kossek gelukkeg inwissele vur ene nuuwe. Ik ha tweej zusse. Èn die kosse naa indruk maoke op dere vrijer meej en nuuw kleejke. Òffer vur onze paa èn ons maa nòg wè oover waar weetek niemer. Mar in diejen ötverkôop waare wij klèènmanne in ieders geval innet gloednuuw.

Piet Looijaard                                                                                                                                        

KRINGLÔOP

Dan kunde òn vanalles dènke, mar ik assoosiejeer dè meej hèrgebrèùk èn winkel. Ge kopt wè nuus, ge gebrèùket vur langere òf kortere tèèd, ge zèèget op enen dag zat mar ge goojet nie wèg. Ge zörregter veur dè aander meense der ok nòg plezier van hèbbe. Spulle dur hèrgebrèùk en twidde èn dèrde lèève geeve. Dès èègelek et prinsiepe van de kringlôop. Hille winkels vol hèdder van. Ge komter dinger teege waordègge van dènkt: jè dè han wij vruuger ôok. Mistentèèd gaoget om nòstalgiese spulle. Aawerwètse spulle om et zôo mar te zègge. Mar ge komt daor ok dinger teege die zo walgelek lillek zèèn, de grotste kitsj dus, dèttet schôon wòrt. Want nie allêeneg meense meej en wè sjiekere smaok brènge daor spulle nòrtoe, mar ok meense die zôogezeej en wè mindere smaok hèbbe. Èn dan kannet zèèn dègge dinger teegekomt waorvan ge dènkt hoedèt meugelek is dè iemes zowiets in hèùs heej gehad. Èn tòch in zeekere zin haaw ik daorvan. Wèlliswaor zèè ik nògal tradiesjenêel èn aantiek ingestèld wè smaok betrèft, èn en schreuwend ziegeunervraawke zulde bè mèn in de wôonkaomer dus nie aon de muur zien hange. Mar dè sort spulle verdient in mèn ôoge wèl èèreges en plòtske. Ge moeter èègelek en aparte römte vur hèbbe,  want de lillekste dinger wòrre schôon agger mar lang genog nòr kèkt.

Dus wè dènkte? Ik hèb zon römte. En kaomer waor alles maag. Naa moete dè nie verkeerd opvatte, mar agge daor binnegaot dan valle de glaoze öt oewen bril. Zowèt alles wègge daor ziet staon, hange òf ligge komt öt de kringlôopwinkel. Ik zèè dus al de zovvelste die daor plezier aon belèèft.

Meense die bè mèn op bezuuk koome èn die vraoge wètter aachter diejen rötjesdeur is waorschaaw ik vantevurre. Dènk nie dègge òntrèft wègge hier in dees kaomer ziet. Betreeje op èège riesiekoo, want ge krèègt ene kultuurschòk.

Asse trugkoome vraoge ze mèn: wörom begiende gij ginne kringlôopwinkel? Èn asse wèg zèèn kan ik wir gaon veege, want stuk vur stuk hèbbe ze gin glaoze mir in deren bril.

Piet Looijaard

DÈS PAOSE MEENSE

Slievenheer is verreeze. Ge meut wir fiste. Tis aafgelôope meej dè vaaste. Op vrèdag meude wir enen biefstuk eete, want hil oew zonden hèdder aafgevaast. Teminste dès zôo agge goed katteliek zèèt.

En klèène tweejduuzend jaor geleeje is dè ammel begonne. Der liep toen vur dieje tèèd enen onruststôoker rond. Want van vrijhèèd van meeningsèùting han ze toen nòg nôot nie geheurd. Alles wègge zeet wier teegen oe gebrökt. Nò vèftien zwêepslaoge vroege ze pas òf dègget gedaon ha òf nie. Agge dan nèè zit krêeder nòg vèftien bè. Kunde nògaon wè dètter gebeurd agge gaot lôope roepe dè Oew Kôoninkrèèk nie van dees wèèreld is. Allêeneg de woorde ‘Mèn Kôoninkrèèk’ hielepe die Roomèène al oover de zèèk. Op zen minst kunde daor vraogtêekes bè zètte nie? Ookeej, ge had en bodschap vur de meense. Mar waar dè naa zo verstaandeg um dè op die menier hardop te gaon lôope roepe? Jè, et woord dieploomaasie beston toen nòg nie. Wè dènkte, dèttie en wèèrekstraf van fèfteg uur krêeg? Jè daag! Ze waare toen gemèèn. Bewèès han ze nie nôodeg. Didde oew bakkes wè te vèr oope, dan waarde de klòs. Dan kostet vergeete.

Mar bè Slievenheer zèn ze vuls te vèr gegaon. Die ha allêeneg mar gezeej dègge lief vur mekaare moet zèèn èn dègge van oewe vijjaand nèt zoveul moet haawe as van oewèège. Èn dè belonde die oetjoekels meej drie spèèkers èn en speer dur Zen lèèf. Zene Vadder hattem wèl gestuurd, mar die pikte dè nie want Hij zeej: “Ge kuntem dôod maoke, mar ik laotem gewoon wir opstaon”. Dè waar netuurlek baale vur die Roomèène, want der kos mar êene kôoning zèèn èn die zaat in Rôome. Hoe et vèdder gao weeteme ammòl. Binne drie daoge nò die gemèène streek liepie wir rond. Moete oewèège vurstèlle wè vur en impèkt dè op die heidene ha. Drie daoge irder han ze nòg geroepe: “Agge ammòl kunt wè dègge zègt dègge kunt, kom dan van dè krèùs aaf.” Mar dè dittie nie. Dôodgaon èn wir opstaon, dè mòkt pas indruk. Èn dan ok nòg gòn roepe dè oew zonde vergeeve zèèn. Daor snapte ze himmòl niks van. Ikke traawes ok nòg aatij nie.

Mar dès Paose meense èn nie allêeneg mar en gèèl laoke oover de tòffel èn aajer eete.

Piet Looijaard

ASSEK INÊENE RÈÈK WAAR

Tèvje in Annatèvka zonget al. Mar hij hagget oover sènte èn daor zummet hier

nie oover hèbbe. Want èègelek zèmme, ast oover sènte gao, tòch ammòl rèèk.

Den êene wè meer as den aandere. Dè klòpt, èn meschient wèl veul meer as den

aandere. Mar der zèn plòtsen op de wèèreld waor de meensen hil wèèneg òf

himmòl niks hèbbe. Dus ast oover sènte gao zèmme hier stêenrèèk.Agge èèreges

en stukske oover moet schrèève kannet gebeure dègge et onderwèèrep zomar

inêene in oewe schôot gewòrrepe krèègt. Dees is mèn ooverkoome.

‘Eej sjefeur kunde aachter èfkes oope doen?’. Dè klonk en paor daoge geleeje

aachterin de bus toenie bè en halte stòpte, om veur iemes in te laote stappe.

Hij ha nie gezien dètter nòg iemes meej moes. Die kwaam nèt in ene rolstoel

òngereeje. De deur ging oopen èn de plaank wier dur en behulpzaome passezjier

umlêeg geschoove.

Wètter toen nòr binne kwaam gereeje kosse men ôoge bekaant nie geleuve. Et lêek meer op ene roobòt as op ene meens. Meej en vrooleke snoet vol toeters èn bèllen èn nòg en mondkapke ok, komter en vrouwke binne. Ze vraogt òn der begelèèdster òf ze heur èfkes in wil sjèkke. Vèdders klonket opgewèkt ‘Halloo’ teegen iederêen. Om nòr bèùte te kèèke moes ze der waogentje laote draaije, want ze kos der gezicht nie nòr lings òf rèèchs beweege. Dè zaat klèm in en rèk. Meej in dere mond en rietje, òf iet wètter op lêek, kos ze op en schèrmke iekoontjes òntikke. Daormeej kos ze kemandoos òn dere rolstoel geeve. Ik hèb gin beweeging in der haande gezien, dus ik dòcht daor ok et èèrgste van. Praote kos ze wèl. As Brugman. Mar dè waar ok et êenegste wè ze fesoenlek kos. Verstaand van illektrôonikaa ha ze ôok. Ze wies persies waor alle toeters, bèllen èn knöpkes vur diende. Ik viel bekaant van mene stoel toen ik ze int aabeejèn heurde zègge: ‘We gaan gezellig met de trein mee, hè Sjan?’

Vur dèk en paor haltes irder in de bus gestapt waar, hakket plan om meej de fiets de stad in te gaon. Mar zowèt halleverweege krêegek ene lèkken baand. Dus trug nòr hèùs. Ik dòcht bè menèège ik vat en aander fiets, want ik hèbber meer dan êen. Onderweegen èfkes meej Slievenheer praote witte nie.

Tèùs òngekoome blêek dèk et sleuteltje van die fiets nèèreges kos vèène. Nonde….dan mar meej de bus. Dè waar men rèdding. Want as dees ammòl nie gebeurd waar hak menèège nôot inêene zo rèèk kunne vuule.

Piet Looijaard  

AS DE MUURE KOSSE PRAOTE

Kepòtte muuren èn en gat int dak. Is de bom gevallen òf ist gewôon verval? De netuur vringt zenèègen ene wèg nòr binne. En tròtse schaaw meej gewèld et zwèègen opgeleej. Gin schorstêenrôok zal nòg veraoje dètter hier iemes waar. Èn tweej deure die nèèreges hinne lèèke te gaon. Vluchte lèkt hier nie te kunne.Ötzichtlôoshèd, trostelôos pèùn. Isset triesthèd van jaore, opgeslooten in verval? Oope geschoove gerdèènen èn ene raadiejoo as stille getèùge dètter hier tòch ôot iemes meej de reejalietèèt van bèùte verbonde waar.Alles is tèèdelek, niks is pèrmenènt, zôo lèkt die kaomer te willen ötschreuwe. Gin schilderaaj hangter òn de waand. Êen èn al droeveghèd. Zèlfs de bakstêenen in de muur lèèke te wille zègge: vur ons hoevet niemer.

As de muure kosse praote ……

As de muure kosse praote kosser aantword gegeeve wòrren op braandende vraoge. Niemes zogget zenèège dan nòg hoeven aaf te vraoge wè dètter zenèège hier heej aafgespuld. Mar et mesteerie blèèft. Wörom wo niemes hier mir woone? Èn wörom wier hier alles in de steek gelaote? Schrêeve hullie, die ôot òn dieje tòffel hèbbe gezeete, daor et verhaol? Et lèkt asòf dieje matglaozen deur moes vurkoome dètter gezien wier wè daorbinnen òn de gang waar. De netuur heej daor meej gewèld en ènd aon wille maoke, mar kwaam te laot. Alles is verlaote. Nie êen pènnestreek òf aander têeke van meenseleke aktievietèèt is mir te vèène. Allêeneg ene grôote pèùnhôop isser nòg oover.

As de muure kosse praote ……

As de muure kosse praote dan wies ik wèllek onhèèl hier heej toegeslaoge. Tis nie eerlek vur wie de wòrrend wil weete. Boem, alles is kepòt. En gat int dak, pèùn op de grond èn vèdders gin spoore die zèn aachtergebleeve. Gin spoore die ons kunne vertèllen oover et wè èn et wörom.

As de muure kosse praote ……

Piet Looijaard