Et Schrèèfatteljee

HOE ZIEDE DÈ VUROE?

 

Vendaog zallek mar gelèèk meej de deur in hèùs valle, want de vraog hoe dèkket ammòl vur mèn zaag ist afgelôope jaor dikkelt gestèld gewòrre. Hoevel keere? Verèkkes veul in ieders geval. Nèt as aander meense van mèn bouwjaor hakker bekaant vèèvevirteg dienstjaore opzitte. Ik vonnet, ok al waar ik tenòstenbaaj pas sisteg, zuutjesaon wèllekes.

 

Mar zo dènkter nie iederêen oover. Dè hèk geweeten ok. ‘Witte wèl wègge òngaot?’ vroeg menen baos. ‘Jao, ik dènket’, zeej ik mar in de gaaweghèd. ‘Et gao oe enen hôop sènte kòsse’, wies wir enen aanderen aorege wèèsneus. ‘Hoeveul zo dè kòsse?’ vroeg ik dan. ‘Naa, dè kan zomar es duuzend euroo in de mònd schille. Asset nie nòg veul meer is’. ‘Strak kunde meej zon bietje ötkeering nòg gereegeld as ene tòddejood langs de deure!’. Enen aandere keleega, waor ik al dik vèftien jaor meej ònt zèllefde mesjien stao, zeej ‘Ik wogget irst nie zègge mar ik dènk dèttoe rap zal gòn wallege bè oe straante vraaw, agge allêeneg mar bè heur in de weeg lopt’. ‘Die zit ommers nòg nie te wòchte om dere meens hil de week tèùs om der heene te hèbbe’. In de ketiene wier ok geduureg gevraogd; ‘Èn, hoe dènkte al dieje tèèd te besteeje èn diejen ooseejaon òn lêege daoge te vulle?’. ‘Gelêûfd mar nie dèt lèève dan staantepeej ene spultèùn zal wòrre, dè zulde nòg wèl besniete’. ‘Nèè, we zonnet in oew plòts nie ònrikkemedeere’.

 

Ik krêeget van al dieje kwats sebiet benaawd èn slieper niemer van. Ik dòcht niks aanders as; ‘Och jikkeres van meraante, ik zèèget wir fèèrm ònt begaoje’. Menen bèste kammeraod zeej toen we ònt weekelekse pilske zaate; ‘Löstert, zèède naa nie goed wèès òf doede mar zôo?’. ‘Ge waart vruuger nôot vur gin hèl òf duuvel bang, èn naa zitte te rèère as en rietje om dègge en paor jaor irder meej pesjoen gaot èn dègge dan nòg nie persies wit wègge dan kunt gaon doen’. ‘Èn naa koomet maot; nò nuuwjaor schaajeker, nèt as gij, ok harstikke meej èùt’. ‘Ènt schôone is dèk nòg aatij nie weet wèk ammòl wil gaon doen’. Et zal wèl wir òntamboere wòrre meejem dòchtek stillekes. ‘Ik laot al et schôons wè de koomende jaore klaor leej op menèège afkoome’, zeejtie, ‘èn kzallet ok dikkelt bestèùte’. ‘Ik hèb al gedòcht, meschient kunneme saome es goed gòn bombezjoere?’ ‘Op rèès meej de trein, òf ene fietstòcht nòr et bèùtelaand’. ‘Meej oew baaje en bietje poelieje in dieje zeej van tèèd zogezeejd’. ‘Dan hètter hier niemes ok gin laast van ôok’.

 

Ik zaaget gelèèk himmel vur me! 

 

Maarten Van Es

LUIWÈÈVEPAP MÒKT MÈN GIN REET ÈÙT

 

Dees is en oode òn alle Tilbörgse meense, mistentèèds vant vrouweleke geslacht èn naa dikkels al op gezeegende aawer, die de durgòns kènderrèèke höshaawes meej veul persôonleke labeur mar aatij meej te wèèneg sènte hèbbe grôotgebròcht. Teegesworreg is iederêen vort himmel wook in ons gekomplieseerde saomeleeving van vendaog den dag, dus vur dègget in de gaoten hèt hèdde wir iets teveul òf zèlfs himmel verkeerd gezeejd. Èn verdwèène daormeej oe goeje bedoelingen as sneuw vur de zon. Ik wil vantevurre dörem mar èfkes òngeeven dè dè nie de bedoeling is. Èn et heej al himmel niks te maoke meej vrouwen die lui zon zèèn, zitte te simmen òf te lummele. Tis irder aandersom. Mèn onderzuuks-intènsies zèn dus eerlek, mar waor koomen al die luiwèève verwèèzingen dan tòch vendaon? Na hèdde nie allêeneg luiwèèvepap, sommegte kaoj tonge praoten ok oover aawwèèvepap, mar zôo hèdde ok luiwèèvesoep, luiwèèvetaart, luiwèèvekòst èn zèlfs ene luiwèèvesteek. Zogget dan ammòl betêekene dè onze Tilbörgse vrouwen en zèèkmie, kôojlam, en lôojfakkedoelie òf luilèèzeg waare?

Dè nie dè! Zonze derèègener vruuger tèùs – bèùteshèùs wèèreke waarder as vrommes meej klèènmanne nèrgeraand nie bè, want vadder waar venèèges de kòstwinner op et febriek – stiekem meej zôogezeed Jantje-van-Leiden meniere vanaaf hèbbe gemòkt? Dur èègelek ondermaots wèèrk te leevere mar meej  schôon pròtjes de rèffels aatij aaf te kaante? Meej et rittereere van en höshaawe meej en hil reezjemènt  vèèrekes van jong kan dè bekaant nie war. Et moes dörem wè aanders zèn gewist. Mar waor koomet dan vendaon? Èn vural, kunneme der vur de toekomst wè öt leere? Et diepgònd onderzuuk lòt wir es zien dèt niks meej luijeghèd te maoke ha, mar krèk wèl meej enen aanderen dugd; zèùneghèd èn vlèèt. Et waar onder de Tilbörgse meense, meej ötzondering van de fabriekaante netuurlek, mistentèèds èèrmoej troef. Dus maoteghèd in alles waar gebôoje.

Teegesworreg ist meljeu, hèrgebrèùk èn afvalreduksie himmel medèrn, mar dè wier in die maogere jaore al nôodgedwongen èn op grôote schaol dur onze moeders èn oomaas op en netuurleke menier gedaon. Niks din ze zomar wèg òf wier öt gemak vervange. Gin gedèddel, alles wier tòt op den draod versleeten èn asset kos nòg ene keer. Èlk eetesrèsje wier tòt de lèste krèùmel gebrökt in wir wèt aanders. Netuurlek waar et gin hoot-kwiezien wètter op tòffel kwaam want et reeseltaot moes vural makkelek èn voejerend zèn zôo dè alle hongerege maogen derèège tegoed kosse doen. Ze mòkte zôogezeej wir iets öt gelèèk niks. Et waar hèndeg asset ok nòg in ene grôote keetel op de kwiezjèèr kos, want dan kos moeder swèls alle kwòjong in de gaoten haawe, de witte waas kooke, de koolekit vol schèppe, meepesaant de melkboer èn den bèkker betaole, den hòf wè bissemen èn nòg zon honderdduuzend alderhaande kerwaajkes ötvoere. Van lètterlek luiwèève waar zeekers gin spraoke. Ze moesener teegenaon, bekaant zonder en menuut vur derèège, èn tis dörom allêeneg al enen eerenaom. We maoken om die reejen en diepe bèùging vur al die vrouwspersôone van vruuger die in de mallemeule van alle daog labeurden èn zonder lamstraolen höllie plichte vervulde. Èn vur derèègen en bèkske mòkte èn enen botram meej tevreejenhèd smèèrde. Vur mèn ist gelèèk òf ze naa diejen botram smèèrde, pap, soep òf kòst mòkte òf ene steek naojde, teliste mòkt et mèn ammòl gin reet èùt. Ze din et tòch ammòl mar in dieje tèèd èn verdienen dörom allêeneg al èn meej trugwèèrekende kraacht en Luiwèève-stambild!

 

Maarten Van Es