EVEN APELDOORN BELLEN

Èffe men Tilburgs knöpke wir ònzètte. Khèb hier tweej mònde verzòkt èn dus ok al tweej mònde gin Tilburgs mir geschreeve. Tis dus èfkes wènnen om ooveral wir stripkes èn huudjes op te zètten ènt idee te hèbben dèk ammel rôoj streepe zo krèège as Zuster Michelle, mèn juf Nederlands van de middelbaare school, dees nò zo kèèke. Mar gelukkeg, ze kan gin rôoj stripkes mir zètte. Ze kan derèège allêeneg mar ene keer in der graf omdraaje. Èn dè ziek tòch nie dus gaok mar gewoon deur meej men Tilburgse strikpkes èn huudjes. Èn assek niemer weet hoedèt ok alwir moet kannek aatij ‘Even Apeldoorn bellen’, tòch? Want dèst onderwèèrp van dees mònd. Èn agge hullieje reklaome moet gelèùve dan kunde hullie in geval van nôod aatij bèlle. Al ist middenin de naacht. Asseker es èfkes goed oover nòdènk dan hèk, aster oover ötgao, nòg nôot gebèld nòr Apeldoorn. Wèl êene keer bekaanst. Assek klaor zèè meej dè verhaol öt de doeke te doen dan snapte gullie gelèèk wörem dèk toen bekaanst gebèld ha èn nèt nie himmòl.

Et is naa dènk en jaor òf tweej geleeje. Et waar nòg middenin de keroonakrieses. Ik waar den aovend tevurre en bietje te laot nòr menen iepert gegaon èn dörrem stonnek smèèrges vruug wè langer onder den doesj om te perbeere de slaop öt men ugskes te waase. Mar dieje slaop zaat te diep dus dè lukte himmel nie.

Ik zètte teliste dörrem mar de kraon èùt èn dòcht ‘naa rap afdrêûgen èn den ootoo in, dan zèèk meschient nòg en bietje bètèds opt wèèrk.’

Ik di meepesaant den doesdeur oopen èn pats boem rinkeldekinkel. Viel den doesdeur zomar öt zen voegen! Et veileghèdsglas wètter in zaat viel in honderduuzend stukskes, Wè, meschient wèl tweejhonderduuzend stukses. Ik waar inêene wakker, èn hoe! Men ugskes waaren inêene as schooteltjes zo grôot van de schrik. Ènnek dòcht gelèèk: ‘dees is naa en tiepies‘ gevalleke van ‘Even Apeldoorn bellen’. Mar ik weet nie hoedè gullie onder den does springt, mar ik doe aatij irst men kleeren èùt. Deeze keer ok dus ik dòcht gelèèk ok in peniek “niks nie “Even Apeldoorn bellen”.’ Want ge wit nie hoe rap ze dan wèl nie òn de deur staon èn ik kos meej goej fesoen zôo de deur tòch nie oope gòn doen! Nèè, ik zèè dus mar op men blôote pôote oover die tweejhonderduuzend stukskes glas heene gestapt. Ene faakier isser niks bè. Meepesaant liet ik en hil bloedspoor aachter op men zuuktòcht nòr mene tillefoon. Ok daor hak èfkes Apeldoorn vur kunne bèlle mar et wier tòch mar en kleega. Om te zègge dèk en bietje laoter waar diejen mèèrege weeges onvurziene omstaandegheeje. Khèb nòg en footooke gestuurd van die tweejhonderduuzend stukskes glas zodèsse me zo gelêûve. Et waar gin sèlfie deeze keer, dè snaptie gullie wèl!

Margot Voogt

DER TUSSENÈÙT NAAJE                                                                    

Kèk, dès naas ene keer iets waor ik iets meej kan. Toen we dees zinneke kooze om dees mònd oover te schrèève dòcht ik gelèèk òn ons Ronn, men jongste bruur. Die isser ene keer tussenöt genaajd bè de tandars. Ik zat nôot vergeete, èn dieje tandars zot ok nòg weete, assie nòg zo lèève teminste.

Wij ginge vruuger aatij meej zen viere tegelèèk nòr de tandars. Drie van men vier bruurs èn ik. Dè waar nòg in de tèèd dègge ziekefonds òf partekelier verzeekerd waard. Wij wonden in en rijkeshèùs meej zen aachte mar waare wèl partekelier verzeekerd. De tandars moes ons vadder dan ok aafreekene vur ons. Om de kòsten en bietje te bespaore ha ons vadder meej onze tandars wè aafgesprooke: wij kwaame meej zen viere tegelèèk èn reekende dan handje kontantje aaf, onder de tòffel zôogezeej dus zonder reekening. Ons vadder blij meej de kwantemkòrting èn de tandars ok blij want die staak dè gèld mooj zôo in zene zak. Kossie wir en schôon bòske bloeme vur zen vrouw kôope. Èn ginne belastingkontreleur dieter nòr kraajde. Dè kos toen ammòl nòg meej gemak. Dènk nie dèk naa òn mene tandars moet vraoge òfdèk zogezeej int zwart gehollepe kan wòrre…Mar goed, dees is ammel bijzaok. Hier koomet verhaol van men bruur.

Wij ginge dus wirres meej zen vieren op de fiets nòr de tandars. Wij wonden int Wandelbos èn onzen tandars Frencken wonde òn de Berdòssewèg. Ons moeder ging nôot meej. Dè waar vruuger nie. Wij mochte gewoon allêeneg nòr de tandarts. Meej de fiets want et waar bèst wèl vèr. Ons buurmèske Rita waar bè ons ònt speule èn ging vur de gezèlleghèd ok meej. Hoe meer ziele hoe meer vreugd, nie waor. We ginge nèt as aatij meej zen viere tegelèèk bè de tandars binne. Dees keer dus meej Rita derbè, meej zen vèève. Omsteburt in de stoel èffe zweete toedè de tandars de verlòssende wordjes spraak: ‘et ziet er goed èùt, gin götjes te zien dees keer’. Dè vonnie zèlf dènk nie aatij leuk want hoe meer götjes wij han, hoe grotter de den bos bloeme vur zen vrouw kos wòrre. Ons Ronn waar dees keer as lèste òn de burt èn ik dènk dè de tandars inêene òn zen vrouw dòcht want teegen ons Ronn zeetie:

‘ Kzie en götje in oewen aachterste kies èn die moetek dus èffe boore”. Naa nie dus. Hij ha zen lèste woorde nònnie gezeej òf ons Ronn sprong öt zene stoel èn naajdener tussenèùt. Hij zèttenet op en sprintje nòr bèùte, op zen gèètewollesòkke! Wij schrokken irst en bietje omdèttie zo snèl wèg waar. Usain Bold waar der niks bè. De tandarsassiestènte kossem dan ok nie teegenhaawe. Roetsj èn wèg waarie. De tandars zèlf blêef koel: ‘die komt zôo wèl trug zeetie, want zen klompe stòn hier, nòg nèffe de stoel èn zen fietssleutel leej hier ok nòg. En tis tòch vuste wèèd om op zen sòkke nòr hèus te lôope. Dè hèk teminste nòg nôot meejgemòkt’. Mar eens moet den irste keer zèn niewaor, ok vur ene tandars. Want ons Ronn kwaam nie trug. Ècht nie. Die dòcht bè zen èège: ‘Dè boore doede mar bèn aander mar nie bè mèn’. Dies dus op zen gèètewollesòkke nòr hèùs gelôope. Èn rap ôok want hij waar op zen sòkke irder tèùs as wij meej de fiets. Ên zen sòkke waare nie kepòt. Hoest meugelek. Goegelmèps zeej dèt vier kielemeeter is, dus dè waare verèkte goej sòkke. We hèbben er meej zen allen om gelaage saoves òn tòffel. Spaa èn ons moeder gelukkeg ok. Allêeneg moessek saoves wèl meej ons Ronn aachterop de fiets trug nòr de Berdòssewèg om zen fiets op te haole. Toen kosseker èffe wè minder om laage dèttiejer op zen sòkke tussenõt genaajd waar. Tjuu, dan is vier kielemeeter en verèkkes ènd fietse!

Margot Voogt

HOUTERE KÒP

Ik wier dieje mèèrege wakker meej enen houtere kòp.

En schôon zinneke om dees keer meej te begienne. Mar wè bedoelde daor naa persies meej èn hoe vuult dè ommer meej wakker te wòrre? Khèbber lang oover lôope prakkezeere. Ik dènk dètter et gevuul meej bedoeld wòrt agge smèèreges wakker wòrt nòdègge den aovend tevurre en bietje te veul gedronken hèt. Dè ooverkomt den biste meens nòg wèl, dus mèn ok. Mar enen houtere kòp kannek menèège niemer vur de gist haole, et vuulde bè mèn tòch aanders in men gedaacht. Mar dè kan netuurlek ok òn mènne kòp ligge.

Den irste keer dèk ècht te diep int glòske gekeeken ha wier ik smèèreges wakker ènt irste wèk zaag waar enen êemer nèffe menen iepert. Men irste gedaacht waar gelèèk “Wèlleke gòlliepaop zètter naa tòch enen êemer nèffe menen iepert?’ Dieje meens spoort nie”. Èn niks ginnen houtere kòp dus, want ik zaag meej men klèèn blaaw ugskes verèkkes goed dètter ècht enen êemer stòn, ene grèèze.

De twidde keer waar aanders. Toen hak en gat in den dag geslaopen èn toen ik wakker wier sprong ik fris èn frèùteg menen iepert èùt. Teminste, dè dòcht ik te doen. Toenek rèèchtop ging zitten begos de wèèreld inêene te draaje. Dè vuulde in gin vèlden òf weegen op enen houtere kòp, mar meer asòffer ene mallemeulen in mene kòp begos te draaje. Ok wir niks dus.

Mar meschient waar et dan dieje keer dèk wakker wier oppet dak van de wèèreld, in Tibet. Ge wit wèl, waor Kuifje ok meej vekaansie waar gewist. Tibet leej hil hôog, zo hôog dètter te wèèneg zuurstòf in de lucht zit. Om daor en bietje òn te wènne, akkliemaatieseere noeme ze dè, moete dè irste daogen dègge daor zèèt rusteg doen, alles in sloow moosjen. Èn veul drinke, dè moete dan ok. Èn dè hèk dan ok gedaon. Lieters waoter èn teej! Èn ik zal oe vertèlle, dan vallet nie meej om snaachts in sloow moosjen te piese, dè kunde van mèn ònneeme. Èn toenek smèèreges wakker wier lêeket wèl òfdè die lieters waoter èn teej nòr mene kòp gesteege waare. Et klòtste en bietje in mene kòp as ik liep mar et vuulde nie houtereg aon. Laoter dieje vekaansie ginge we de bèèregen in om te waandele. Êene mèèrege wier ik wakker èn toenek men tènt oope geritst ha zaag ik em in volle gloorie, de Mount Everest. Nòdèk de slaop öt men ugskes gevreeve ha stòn ie der nòg èn laag ik daor dus meej mene kòp in de wolleke. Et vuulde dörrem wèl luchteg mar wir niks houteregs aon.

Ik begien bekaanst òn mene kòp te twèffele. Zo die nie öt et goeje hout gesneeje zèèn? Lewaaibôomen hout meschient? Mar, et kan tòch nie zo zèèn dèk bè lèève, dè houtere kòp gevuul, nie gevuuld zu hèbbe. Ik geef et nònnie op. As ik naa de koomende jaoren es hêel hard men bist gao doen vur et Schrèèfatteljee èn hêel veul schôon stukskes int Tilburgs gao schrèève (net as Teejoos), meschient lopt er dan wèl èèreges in Tilburg ene kunstenèèr rond die bè zen èège dènkt “Dè vrouwke heej zo goed der bist gedaon, die verdient wèl en speesjaol plèkske op den Heuvel”. Èn dèttie dan enen houtere kòp van mèn mòkt, kòmpleet meej men blaaw ugskes. En klèèn kòpke zok al goed vèène. Dè paast er nòg nèt bè op de sòkkel van Willem II. Èn dan kannek sewèèle vur dèk men blaaw ugskes vur aatij toe doe ok ene keer zègge “Ik wier dieje mèèrege wakker meej enen houtere kòp!” Naa gullie.

Margot Voogt

DÈ HAK NAA TÒCH NÔOT GEDÒCHT

Hè hè, ik zit. Nie op de bank, mar aachter mene lèptòp. Et moeter vendaog tòch ècht van koome, men stukske schrèève vur et schrèèfatteljee. Ik lôop al en hil week te prakkezeere wèk dees keer wir op pepier zal zètte. En A-vierke volkrabbele meej gin onderwèèrp, dè valt nie meej vur mèn. Et êenege wèk weet is dè de lèste zin ‘Dè hak naa tòch nôot gedòcht’ moet wòrre. Die zin hèk dus mar vast onderaon dees paagienaa gezèt. Èn zôo ist ènd van men verhaol èègelek dus et begien van men verhaol gewòrre. Tis mar nèt hoeget bekèkt.

Dees stukske schrèève wòrt aldus men irste ötdaoging vant nuuwe jaor. Èn meej dèk dees tiep dènk ik bè men èège: ‘Zot ok meej men lèste ötdaoging vant jaor wòrre? Dè leej netuurlek en bietje òn menèège want ge kunt van alles wètter op oe pad komt en ötdaoging maoke, òf nie. Zo as de schòtsers, die naa oppet WK in Hamar Euroopees kampiejoen wille wòrre èn dus reetehard moete schòtse vendaog. Dè zèn pas ötdaoginge waor ge uu teege zègt meej en grôote Uu. Ik zèè ok nèt van den èèsbaon trug. Khèb er sisteg rondjes geschòtst, rustig aachter ene meens meej en blaaw sjurt aon. Messchient witte gullie dè nie mar vlak aachter iemes òn schòtse gao veul gemakkeleker as zonder iemes vur oe. Dus waar et vur dieje meens-meej-blaaw-sjurt en grotteren ötdaoging as vur mèn dènk. ‘Ik zèè ok meer van de belèèving’ zit ik meej te bedènke. Èn die waar goed die belèeving, sisteg rondjes lang. Et waar dan ok en schôon kleur blaaw van dè sjurt. Dè schilt.

Meej waandelen èn fietse hèkket ok, dè van die belèèving. Ik hoef nie hard te lôopen òf te fietse. Èn dès nie allêeneg omdèk dè nie kan, hard lôopen òf hard fietse. Mar ik vèèn et wèl fèèn om bèùte te zèèn èn ast èffe kan in en schôon omgeeving. Èn et liefst èèreges waor nie teveul aandere meense zèn. Mar dè valt dan in dees kikkerlaand meej bekaant aachtienmeljoen meense dan wir nie aatij meej. Agge op en schôonen dag bevobbeld nòr de Drunense Duinen gaot, dan lèkt et soms òf al die aachtienmeljoen meense op persies dezèllefde plèk op persies dezèllefde tèèd persies dezèllefde ötdaoging òn wille gaon, te voet òf op de fiets. Èn ok nògges oppet zèllefde terras. Om daor dan en stoel te bemaagtegen is dan de grotsten ötdaoging van diejen dag.

Dè doeme gelèèk wir trugdènken òn mèn ötdaoging van vendaog, dees stukske schrèève. Men A-vierke is al vol èn eerlek gezeej, et ging bekaant venèèges. ‘Dè hak naa tòch nôot gedòcht, èn zeeker tweej uur geleeje nò nie.

Margot Voogt

STRÔOM

Naa, daor gaotie dan: et irste stukske dèk gao schrèève vur Et Schrèèfatteljee. Ik zèè èègelek himmel gin schrèèfster. “Wè doede dan bè dè Schrèèfatteljee?” heur ik oe dènke. Dè komt zôo. In 2019 hèk de kursus vur de Tilburgse Taol gevòllegd èn wierek waarèmpel twiddes bèt dikteej. Èn meej ons taolbètteltiem wiere we zèlfs irstes. Èn toen heej et Tilburgse Taolvieres mèn bè men kladde gevat èn bènneker as enen blòk vur gevalle, òftewèl: dè smòkte nòr meer. Ik wo de Tilburgse Taol nòg beeter gòn leere schrèève. Dus toenek van Teejoo en berichtje krêeg dètter wir meense òn kosse schèùve bèt atteljee hèk men kaans gevat. Allêeneg blèkt naa wèl dèk èlleke mònd en stukse moet schrèève. Èn dè vur iemes die òn stukses schrèève enen grôoten heekel heej. En ötdaoging, zik teege menèège. Èn vendaog dus den irste ötdaoging: en stukske schrèève oover strôom.

Gullie zit veurige keer teege mèn dèkker gewôon òn moes begiene ènner nie teveul oover nò moes dènke. Zôo gezeej, zôo gedaon. Ik schrèèf gewôon op waor ik òn moes dènke toen Piet-van-de- raoze-fiets meej dees onderwèèrep kwaam. Ten irste ging men gedaacht tèènemekaare èùt nòr de Vurste èn den Aachterste strôom.

Dè zèn tweej revierkes, die in Osterwèèk bè mekaare koome. Mar daor hèmmet naa nie oover. As twidde moesek gelèèk òn en vèèrekessnèùt dènke. Zon snèùt meej tweej grôote gaote, dè lèkt tòch venèèges op en stòpketak. Èn agge daor enen stèkker in stikt hèdde strôom. Dus as ge naa enen stèkker in zon vèèrekessnèùt stikt dan krèède messchient ok wèl strôom: raoze strôom. Òf nie dan? Goed vur et meljeuj èn vur de raoze fiets van Piet…

Mar zonder gèkkeghèd, isser naa ginnen êene perfèsser op den Uunievèrsietèèt van Tilburg die zôo raoze strôom op zo kunne wèkke meej alle vèèrekes öt de stad? Zèmme hier gelèèk vant gezèèk aaf oover den ollie öt Rusland. Èn as André Kuipers dan wir in zene speessjuttel zit èn dur zen ròmke kèkt, kannie teege zene koo-pielôot zègge: kèk, dè raos stipke daor, dès Tilburg, de schonste stad vant laand.

Nou, dees ist dus gewòrre èn meer kanneker nie van maoke, van strôom. Òmdèkker wèl iets van wil leere, zokket op prèès stèlle as gullie ene keer nòr men spèlfoute kèkt. Èn wè gullie vèdders van dees stukske vènt dè hoef ik nie te weete…

Margot Voogt